Το σκάφος διέγραψε μια πλήρη, ....
όχι ακριβώς κυκλική, περιφορά γύρω από τη Γη σε υψόμετρο 327 χιλιόμετρα με ταχύτητα 27.400 χιλιόμετρα την ώρα. Όμως η πτήση έγινε με πλήρη έλεγχο των συστημάτων του από το διαστημικό κέντρο της Υπηρεσίας Διαστήματος της Ρωσίας (Roscosmos) και τον Γκαγκάριν σε ρόλο «επιβάτη-παρατηρητή».
Αν και αρχικά μέσω της δημοσιότητας δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι το σκάφος προσεδαφίστηκε στο Καζακστάν με τον Γκαγκάριν να παραμένει στον θαλαμίσκο, αργότερα αποκαλύφθηκε ότι η πραγματικότητα ήταν διαφορετική.
Σύμφωνα με όσα δημοσιοποιήθηκαν ο Γκαγκάριν χρησιμοποίησε το εκτινασσόμενο κάθισμά του και έπεσε από ύψος 7 χιλιομέτρων με το αλεξίπτωτό του. Για την σύγκριση αξίζει να θυμηθούμε ότι οι Αμερικάνοι είχαν επιλέξει την ευκολότερη και ασφαλέστερη μέθοδο της προσθαλάσσωσης των θαλαμίσκων με πλήρωμα και την περισυλλογή τους από ελικόπτερα.
Αν και με τα σημερινά δεδομένα η αποστολή ανθρώπων στο Διάστημα είναι μια καθημερινή πραγματικότητα, οι απαιτήσεις της εποχής σε μελέτη, πειράματα, παραγωγή τεχνογνωσίας, ανάπτυξη συστημάτων, υπολογιστών, συστημάτων ελέγχου εξ αποστάσεως και προ πάντων εκπαίδευσης ήταν σχεδόν άγνωστο έδαφος για το σύνολο του προσωπικού που δεν διέθετε πολυετή εμπειρία αλλά -όπως αποδείχθηκε- άφθονη γνώση, ικανότητες και αφοσίωση.
Κι αυτό διότι όταν δεν έχεις ηλεκτρονικούς υπολογιστές, επιστρατεύεις τους καλύτερους από το δυναμικό σου μαθηματικούς, φυσικούς, μηχανικούς, γιατρούς, αστρονόμους, πιλότους κλπ., για να προσφέρει ο καθένας στον τομέα του και συνολικώς ως ομάδα, το μέγιστο δυνατό, χτίζοντας περίπου από το μηδέν στο... χαρτί ένα τόσο περίπλοκο εγχείρημα.
Αν και η αναφορά στις διαστημικές εφαρμογές μέσα από παρανοήσεις θεωρείται ότι αναφέρεται σε κάτι απλοϊκά καθημερινό, στην πραγματικότητα αποτελεί σύμμειξη κορυφαίων κυβερνητικών επιλογών, επενδύσεων, έρευνας πανεπιστημίων και ινστιτούτων, βιομηχανικής παραγωγής και θέσεων εργασίας. Ουσιαστικά αποτελεί ενα πανίσχυρο διαπραγματευτικο χαρτί όπως και αν χρησιμοποιείται.
Αξίζει να σκεφτούμε ότι χρονικά η εποχή αρχών του '60 συνδύαζε την τεχνολογία των ραδιοφώνων με λυχνίες με το γνωστό μας, άγνωστο τότε, ηλεκτρονικό εξάρτημα τρανζίστορ που αποτέλεσε τη βάση για τη σημερινή εκρηκτική εξέλιξη της τεχνολογίας. Ανακαλύφθηκε το 1948 από τρεις κορυφαίους Αμερικανούς επιστήμονες (John Bardeen, William Shockley και Walter Brattain) που εργάζονταν στα κορυφαία Bell Laboratories των ΗΠΑ.
Ανταγωνισμός υπερδυνάμεων
Εν μέσω Ψυχρού Πολέμου με τους δυο πανίσχυρους αντιπάλους (τις ΗΠΑ και την πρώην Σοβιετική Ένωση) να αντιπαρατίθενται σκληρά σε όλα τα επίπεδα (γεωπολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, στρατιωτικό), η πρωτοπορία τη ΕΣΣΔ να στείλει πρώτη άνθρωπο στο Διάστημα προκάλεσε παγκόσμιο σοκ.Ενα σοκ το οποίο αναμφίβολα συντάραξε και την κυβέρνηση των ΗΠΑ καθώς είχε επιστρατεύσει όλες τις δυνάμεις της προκειμένου να προηγηθεί στο Διάστημα και με τη ρητή διαβεβαίωση του πρόεδρου Τζον Κένεντι ότι εντός της δεκαετίας του '60 Αμερικανός αστροναύτης θα πατούσε το πόδι του στη Σελήνη.
Οι ΗΠΑ ηττήθηκαν όταν το πρώτο διαστημικό σκάφος, ο δορυφόρος Σπούτνικ 1 (Sputnik 1), εκτοξεύθηκε στις 4 Οκτωβρίου του 1957 από τους Σοβιετικούς αφήνοντας κατάπληκτο το δυτικό κόσμο για τις επιστημονικές και τεχνικές της δυνατότητες για τις οποίες, παρά τη συστηματική λειτουργία των υπηρεσιών κατασκοπίας, μάλλον δεν υπήρχε απόλυτα σαφής εικόνα.
Άλλωστε τα Σοβιετικά ερευνητικά κέντρα ήταν διεσπαρμένα ανά την επικράτεια της αχανούς Ρωσίας, λειτουργούσαν σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας, ενώ έχει αναφερθεί ότι κάποια ήταν υπό την επιφάνεια της γης. Πολλά ειπώθηκαν τότε για τις τεχνολογικές δυνατότητες της ΕΣΣΔ που ως περίκλειστο σύστημα δεν άφηνε να διαρρεύσει το παραμικρό και οι ανακοινώσεις της ήταν εξαιρετικά φειδωλές.
Η δυτική κοινή γνώμη παρέμεινε σε κατάσταση μεγίστης έκπληξης όταν ένα μήνα αργότερα, τον Νοέμβριο του 1959 εκτοξεύτηκε διαστημόπλοιο με τον πρώτο έμβιο οργανισμό, τη σκυλίτσα Λάικα που -ως πειραματόζωο- χρησίμευσε για να καταγραφούν οι αντιδράσεις της στoν άγνωστο τότε χώρο του Διαστήματος. Και βέβαια στις 12 Απριλίου του 1961 με την αποστολή του Γκαγκάριν υπέστη ξανά σοκ - και ειδικά οι Αμερικάνοι που έχασαν ένα πολύ σοβαρό στοίχημα.
Το πρόγραμμα Μέρκιουρυ (Mercury) είχε αποτύχει να στείλει τον πρώτο άνθρωπο στο Διάστημα - το πέτυχε λίγο αργότερα, στις 5 Μαΐου του 1961: επιβαίνοντας του διαστημοπλοίου Ελευθερία 7 (Freedom 7), ο Αλαν Σέπαρντ (Αlan B Shepard Jr.) διέγραψε επί 15 λεπτά και 28 δεύτερα υποτροχιακή τροχιά και επέστρεψε με ασφάλεια εγκαινιάζοντας την εισδοχή των ΗΠΑ σε αυτόν τον τομέα.
Αναμφίβολα για το πρώτο και όσα σχετικά εγχειρήματα της ακολούθησαν, η ΕΣΣΔ φαίνεται να στηρίχθηκε σε ισχυρούς πυραύλους που ανέπτυξε και συνέχισε να βελτιώνει για στρατιωτική χρήση. Επομένως είχε διασφαλίσει ότι το βαρύ φορτίο των διαστημοπλοίων θα μεταφερόταν στην προκαθορισμένη τροχιά. Σε αυτό συνέτεινε και το σχήμα του διαστημοπλοίου Βοστόκ που παρέπεμπε σε σφαίρα.
Η δυτική άποψη της εποχής θεωρούσε (ή υποστήριζε για προφανείς λόγους) τους σοβιετικούς πυραύλους ικανούς για μεταφορά σημαντικών φορτίων στο διάστημα, τομέας στον οποίο μάλλον υστερούσαν οι Αμερικάνοι, γεγονός που έγινε αιτία για μεγάλες πιέσεις προκείμενου να βελτιωθούν το ταχύτερο δυνατό. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι είχαν επι χρόνια στην διάθεση τους τον πατέρα του γερμανικού πυραυλικού προγράμματος, των ισχυρών πυραύλων V2 και αργότερα του αμερικανικού πυραύλου φορέα Κρόνος V (Saturn V) Γερμανού επιστήμονα Βέρνερ φον Μπράουν (Wernher von Brain).
Η επιλογή του Γκαγκάριν
Όταν ο Γκαγκάριν επελέγη για τη θέση του πρώτου ανθρώπου που θα αποστελλόταν στο διάστημα ήταν μόλις 27 ετών, διαθέτοντας πολύ μεγάλη εμπειρία ως πιλότος μαχητικών αεροπλάνων. Είχε ταπεινή καταγωγή προερχόμενος από φτωχή οικογένεια. Τελείωσε τεχνική σχολή και αμέσως εντάχθηκε στη Σοβιετική πολεμική αεροπορία.
EUROKINISSI
Η εκτόξευση έγινε στις 06.07 UTC από τις γιγαντιαίες εγκαταστάσεις του κοσμοδρομίου Μπαϊκονούρ (Baikonur) που ανήκε στο Καζακστάν και ήταν ενταγμένο στο σοβιετικό μπλοκ και προσεδαφίστηκε μετά από συνολικώς 118 λεπτά πτήσης, στις 08.05 UTC, ανοίγοντας ενα μικρό κρατήρα.
Η τεχνολογία του Vostok 1
Για την ιστορία το διαστημόπλοιο Βοστόκ 1 (Vostok 1) ήταν απλό στην σχεδίαση (όπως είναι η συνήθης παράδοση των Σοβιετικών στις κατασκευές της). Το κέλυφος αλλά και η καμπίνα του είχε περίπου σφαιρικό σχήμα, διέθετε τρία μικρά φινιστρίνια, συστήματα συντήρησης της ζωής, τρεις κεραίες ραδιοφωνικής επικοινωνίας και κάθισμα που εκτινασσόταν θυμίζοντας τα αντίστοιχα των μαχητικών.Ακολουθώντας τη σχεδιαστική φιλοσοφία θαλαμίσκος και σκάφος υποστήριξης συνδεδεμένα μεταξύ τους, συγκρότησαν ενα ενιαίο σύστημα. Το σκάφος παροχής υπηρεσιών (service module) μεταξύ άλλων διέθετε τις χημικές μπαταρίες, κινητήρες για την τροποποίηση του προσανατολισμού θέσης αλλά όχι κινητήρα επιβράδυνσης κατα την εισόδο στην ατμόσφαιρια. Όμως όλα τα συστήματα στον θαλαμίσκο ήταν σφραγισμένα καθώς ο έλεγχος γινόταν πλήρως από τη Γη. Βέβαια σε περίπτωση σοβαρού προβλήματος ο Γκαγκάριν είχε στη διάθεσή του κωδικούς προκειμένου να τα ενεργοποιήσει και να πάρει την διακυβέρνηση του στα χέρια του.
Μέριμνα είχε λήφθεί και για το ενδεχόμενο σοβαρού προβλήματος κατά την επανείσοδό του στη γήινη ατμόσφαιρα - γι' αυτό το σκάφος διέθετε εφόδια διάρκειας έως και 10 ημέρες. Επίσης διέθετε ένα πρωτοποριακό μηχανικό σύστημα προσδιορισμού θέσης κατά την πτήση που για τα σημερινά δεδομένα θεωρείται αρχαίο καθώς ήταν ένας μηχανικός υπολογιστής.
Στη θέση των ηλεκτρονικών εξαρτημάτων και της οθόνης υπήρχε μια σφαίρα και ένας περίπλοκος συνδυασμός από γρανάζια, άξονες, τροχίσκους κλπ., που αποδείχθηκε ακριβής και σε μελλοντικές αποστολές. Θυμίζει αυτή η επιλογή τους Αμερικανούς για τις σημειώσεις να χρησιμοποιούν στις αποστολές... στυλό και τους Ρώσους μολύβι.
Αναφέρεται ότι κατά την επάνοδο του ο θαλαμίσκος Βοστόκ 1 δεν αποκολλήθηκε από το σκάφος υποστήριξης (service module) με αποτέλεσμα ο Γκαγκάριν ενω πλησίαζε στη Γη να υποστεί στο σώμα του εξαιρετικά επώδυνη επιτάχυνση της τάξεως των 8g. Tελικώς η πολύ υψηλή θερμοκρασία, λόγω της τριβής στην ατμόσφαιρα, προκάλεσε την απόρριψη του σκάφους υποστήριξης καθώς έσπασαν οι σύνδεσμοι σύνδεσης.
Ο σχεδιαστής του Σοβιετικού διαστημικού προγράμματος
Η επιτυχία του Σοβιετικού διαστημικού προγράμματος πιστώνεται στον επικεφαλής κορυφαίο σχεδιαστή του Σεργκέι Πάβλοβιτς Κορολιόφ ή Καραλιόφ (Sergei Korolev) ο οποίος πέθανε το 1966 όπως έχει αναφερθεί και λόγω των κακουχιών που είχε υποστεί κατά την εξαετή εξορία του. Παρότι ήταν ο ανθρωπος που οδήγησε την ΕΣΣΔ στην κορυφή της επιτυχίας, είχε βρεθεί στο επίκεντρο του καθιερωμένου ανταγωνισμού από ζηλωτές της θέσης του. Λέγεται ότι άφησε το πηδάλιο του διαστημικού προγράμματος σε ανθρώπους μάλλον διαφορετικής νοοτροπίας.Ήταν ο άνθρωπος που κατόπιν εντολής έπέστρεψε από την εξορία για να μελετήσει την πυραυλική τεχνολογία των Γερμανών που ανέπτυξαν τους γνωστούς πυραύλους V2 που έπληξαν μακρινούς στόχους, όπως το Λονδίνο προκαλώντας πολλά θύματα και εκτεταμένες καταστροφές. Ουσιαστικά δηλαδή ήταν ο άμεσος αντίπαλος του Βέρνερ φον Μπράουν. Με μια σημαντική διαφορά. Ο Κορολιόφ έπρεπε να «αποκρυπτογραφήσει» τα μυστικά της σχεδίασης των V2 και ο Μπράουν να μετεξελίξει την υπάρχουσα τεχνολογία.
Η πανίσχυρη αφανής γραφειοκρατεία του Σοβιετικού συστήματος ήταν και ο μηχανισμός μέσα στον οποίο επί πολλά χρονιά προκαλούνταν σε όλα τα επίπεδα συγκρούσεις ασφαλώς και για ζητήματα που αφορούσαν και την πολιτική για την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής με συχνά με αντικρουόμενες απόψεις μεταξύ ειδικών αλλά και ινστιτούτων έρευνας. Προφανώς σε βάρος της τεχνολογικής εξέλιξης και υπέρ της απώλειας χρόνου και πόρων...
Πηγή: efsyn.gr
