Το σενάριο προβλέπει τη σύσταση τριών Ταμείων -μισθωτών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών που θα έχουν την ευθύνη της χορήγησης της κύριας σύνταξης, της επικουρικής και του εφάπαξ
της Μαίρης Λαμπαδίτη
Oι ενοποιήσεις των Ταμείων, η μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης στις συντάξεις και η σταδιακή απεμπλοκή των Ταμείων από την κρατική χρηματοδότηση θα αποτελέσουν τους άξονες των αλλαγών στο Ασφαλιστικό, που θα προωθηθούν με νομοσχέδιο έως το τέλος του χρόνου προκειμένου να εφαρμοστούν από 1/1/2015. Στόχος είναι να ....
εναρμονιστεί η χρηματοδότηση του συστήματος με τις επιταγές του νέου αναθεωρημένου μνημονίου 2015-2018, που προβλέπει συρρίκνωση της κρατικής επιχορήγησης προς τα Ταμεία σε 8,6 δισ. ευρώ ετησίως από 21 δισ. που ήταν το 2011. Ως πρώτο βήμα, θα συσταθεί επιστημονική επιτροπή με συντονιστή το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), η οποία θα εκπονήσει μελέτη για τις ενοποιήσεις με βάση τις καλές πρακτικές που ισχύουν στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Την ίδια περίοδο θα εκπονηθούν αναλογιστικές μελέτες στα ταμεία κύριας ασφάλισης, οι οποίες θα κρίνουν τη βιωσιμότητά τους και θα αποτελέσουν το επιστημονικό άλλοθι για τις συγχωνεύσεις. Το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει τη σύσταση τριών Ταμείων -μισθωτών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών- με στόχο τη δημιουργία το 2016-2017 μόνο ενός Εθνικού Φορέα Σύνταξης.
«Οι αναλογιστικές μελέτες πρέπει να εκπονούνται τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια ώστε να αξιολογούμε τη βιωσιμότητα του συστήματος», επισημαίνει ο υπουργός Εργασίας κ. Γιάννης Βρούτσης, ο οποίος στο τέλος Ιουνίου θα ανακοινώσει το χρονοδιάγραμμα των ενοποιήσεων. Στόχος των παρεμβάσεων, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, είναι το κατακερματισμένο ασφαλιστικό σύστημα με την ύπαρξη 91 ηλεκτρονικών αρχείων ασφάλισης (μητρώων) να αντικατασταθεί από καινοτόμες δομές που θα εξασφαλίζουν οικονομίες κλίμακος, αποτελεσματικό κεντρικό μηχανισμό και ενιαίους κανόνες. Οι ενοποιήσεις πάντως αποτελούν μονόδρομο για την «αυτοχρηματοδότηση» του ασφαλιστικού συστήματος ώστε να περιοριστούν σταδιακά οι ανάγκες του για κρατική επιχορήγηση. Για παράδειγμα, στον ΟΑΕΕ αναμένεται να ενταχθεί το Ταμείο των Αυτοαπασχολούμενων (δικηγόρων, γιατρών και μηχανικών) για να στηρίξει το Ταμείο των Επαγγελματοβιοτεχνών, που απαιτεί χρηματοδότηση πέραν της προϋπολογισμένης για να μην καταρρεύσει.
Οι νέοι ενιαίοι φορείς θα έχουν την ευθύνη της χορήγησης τόσο της κύριας σύνταξης όσο και της επικουρικής και του εφάπαξ, καθώς τα ταμεία πρόνοιας και επικουρικής ασφάλισης θα ενταχθούν ως «διακριτοί και αυτοτελείς κλάδοι» στα νέα υπερταμεία. Η οριζόντια διοικητική συγχώνευση δεν αποκλείεται να ανοίξει μελλοντικά τον δρόμο για τη συγχώνευση κύριας και επικουρικής σύνταξης με μείωση των σημερινών ποσοστών αναπλήρωσης.
Οσο κι αν το διαψεύδει (προεκλογικά) η κυβέρνηση, ο στόχος που έχει περιγραφεί στα μνημόνια είναι το ποσοστό αναπλήρωσης της κύριας και της επικουρικής σύνταξης να μην υπερβαίνει αθροιστικά το 48,5% του συντάξιμου μισθού. Υπενθυμίζουμε ότι σε πρόσφατη έκθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης θα περιοριστεί κατά μέσο όρο σε 48,5% την περίοδο 2020-2060 έναντι 95,7% το 2009. Ως το 2030 υπολογίζεται ότι το ποσοστό αναπλήρωσης της κύριας σύνταξης πρέπει να έχει συρρικνωθεί στο 65%. Με δεδομένο ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται με το βλέμμα στραμμένο στις πρακτικές των ευρωπαϊκών χωρών, έχει σημασία να αναφέρουμε ότι το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης στη Γερμανία είναι 42%, στη Γαλλία 49% και στην Ιταλία 64,5% του τελευταίου μισθού. Η αλήθεια είναι ότι η συρρίκνωση μπορεί να επιτευχθεί και με την εφαρμογή του νόμου Λοβέρδου - Κουτρουμάνη με άξονα τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ. Οχι όμως άμεσα αλλά σε βάθος 25ετίας, όταν ο νόμος θα πιάνει όλους τους ασφαλισμένους.
Σήμερα, το ποσοστό αναπλήρωσης των χαμηλών κύριων συντάξεων κυμαίνεται στο 70%-76%, ενώ η αναπλήρωση των συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ μετά τις μνημονιακές περικοπές έχει μειωθεί δραματικά και κυμαίνεται στο 49%-55%. Το ζητούμενο είναι αν το οικονομικό επιτελείο προτίθεται να επισπεύσει τις μειώσεις παροχών προκειμένου να καλύψει τα ελλείμματα των Ταμείων που θα δημιουργηθούν από την κατάργηση των κοινωνικών πόρων, τη μείωση των εισφορών, αλλά και τη μειωμένη κρατική επιχορήγηση. Πάντως, οι πρώτες περικοπές -για να μην πάμε μακριά- αναμένονται στις επικουρικές συντάξεις που χορηγεί το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, με δεδομένο ότι από τον Ιούλιο θα λαμβάνονται υπόψη τα οικονομικά στοιχεία του Ταμείου για τον προσδιορισμό του τελικού ποσού της σύνταξης (εφαρμογή της ρήτρας βιωσιμότητας).
Το μαθηματικό μοντέλο υπολογισμού που θα εφαρμοστεί θα λαμβάνει υπόψη του τον αριθμό των συνταξιούχων που θα εξέρχονται ετησίως, τον δείκτη θνησιμότητας, την επιλογή μεταβίβασης της σύνταξης λόγω θανάτου κ.ά. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι μειώσεις δεν θα υπερβούν το 6%, τουλάχιστον για το 2014. Παρεμβάσεις, σύμφωνα με τις συστάσεις της έκθεσης αξιολόγησης του ΔΝΤ, αναμένεται να γίνουν και στα κριτήρια καταβολής του ΕΚΑΣ, ενώ θα εισαχθούν εισοδηματικά κριτήρια στη χορήγηση της βασικής σύνταξης. Δραματικές ανατροπές αναμένονται και στα ταμεία χορήγησης εφάπαξ, τα οποία από 1/1/2015 θα χάσουν οποιαδήποτε κρατική επιχορήγηση. Ετσι, για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος σε ΔΕΚΟ μετά από 35 χρόνια ασφάλισης, ο οποίος είχε καταβάλει εισφορές ύψους 52.000 ευρώ και ελάμβανε εφάπαξ 55.000 ευρώ, στο εξής θα παίρνει 31.000 ευρώ.
Oι ενοποιήσεις των Ταμείων, η μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης στις συντάξεις και η σταδιακή απεμπλοκή των Ταμείων από την κρατική χρηματοδότηση θα αποτελέσουν τους άξονες των αλλαγών στο Ασφαλιστικό, που θα προωθηθούν με νομοσχέδιο έως το τέλος του χρόνου προκειμένου να εφαρμοστούν από 1/1/2015. Στόχος είναι να ....
εναρμονιστεί η χρηματοδότηση του συστήματος με τις επιταγές του νέου αναθεωρημένου μνημονίου 2015-2018, που προβλέπει συρρίκνωση της κρατικής επιχορήγησης προς τα Ταμεία σε 8,6 δισ. ευρώ ετησίως από 21 δισ. που ήταν το 2011. Ως πρώτο βήμα, θα συσταθεί επιστημονική επιτροπή με συντονιστή το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), η οποία θα εκπονήσει μελέτη για τις ενοποιήσεις με βάση τις καλές πρακτικές που ισχύουν στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Την ίδια περίοδο θα εκπονηθούν αναλογιστικές μελέτες στα ταμεία κύριας ασφάλισης, οι οποίες θα κρίνουν τη βιωσιμότητά τους και θα αποτελέσουν το επιστημονικό άλλοθι για τις συγχωνεύσεις. Το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει τη σύσταση τριών Ταμείων -μισθωτών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών- με στόχο τη δημιουργία το 2016-2017 μόνο ενός Εθνικού Φορέα Σύνταξης.
«Οι αναλογιστικές μελέτες πρέπει να εκπονούνται τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια ώστε να αξιολογούμε τη βιωσιμότητα του συστήματος», επισημαίνει ο υπουργός Εργασίας κ. Γιάννης Βρούτσης, ο οποίος στο τέλος Ιουνίου θα ανακοινώσει το χρονοδιάγραμμα των ενοποιήσεων. Στόχος των παρεμβάσεων, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, είναι το κατακερματισμένο ασφαλιστικό σύστημα με την ύπαρξη 91 ηλεκτρονικών αρχείων ασφάλισης (μητρώων) να αντικατασταθεί από καινοτόμες δομές που θα εξασφαλίζουν οικονομίες κλίμακος, αποτελεσματικό κεντρικό μηχανισμό και ενιαίους κανόνες. Οι ενοποιήσεις πάντως αποτελούν μονόδρομο για την «αυτοχρηματοδότηση» του ασφαλιστικού συστήματος ώστε να περιοριστούν σταδιακά οι ανάγκες του για κρατική επιχορήγηση. Για παράδειγμα, στον ΟΑΕΕ αναμένεται να ενταχθεί το Ταμείο των Αυτοαπασχολούμενων (δικηγόρων, γιατρών και μηχανικών) για να στηρίξει το Ταμείο των Επαγγελματοβιοτεχνών, που απαιτεί χρηματοδότηση πέραν της προϋπολογισμένης για να μην καταρρεύσει.
Οι νέοι ενιαίοι φορείς θα έχουν την ευθύνη της χορήγησης τόσο της κύριας σύνταξης όσο και της επικουρικής και του εφάπαξ, καθώς τα ταμεία πρόνοιας και επικουρικής ασφάλισης θα ενταχθούν ως «διακριτοί και αυτοτελείς κλάδοι» στα νέα υπερταμεία. Η οριζόντια διοικητική συγχώνευση δεν αποκλείεται να ανοίξει μελλοντικά τον δρόμο για τη συγχώνευση κύριας και επικουρικής σύνταξης με μείωση των σημερινών ποσοστών αναπλήρωσης.
Οσο κι αν το διαψεύδει (προεκλογικά) η κυβέρνηση, ο στόχος που έχει περιγραφεί στα μνημόνια είναι το ποσοστό αναπλήρωσης της κύριας και της επικουρικής σύνταξης να μην υπερβαίνει αθροιστικά το 48,5% του συντάξιμου μισθού. Υπενθυμίζουμε ότι σε πρόσφατη έκθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης θα περιοριστεί κατά μέσο όρο σε 48,5% την περίοδο 2020-2060 έναντι 95,7% το 2009. Ως το 2030 υπολογίζεται ότι το ποσοστό αναπλήρωσης της κύριας σύνταξης πρέπει να έχει συρρικνωθεί στο 65%. Με δεδομένο ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται με το βλέμμα στραμμένο στις πρακτικές των ευρωπαϊκών χωρών, έχει σημασία να αναφέρουμε ότι το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης στη Γερμανία είναι 42%, στη Γαλλία 49% και στην Ιταλία 64,5% του τελευταίου μισθού. Η αλήθεια είναι ότι η συρρίκνωση μπορεί να επιτευχθεί και με την εφαρμογή του νόμου Λοβέρδου - Κουτρουμάνη με άξονα τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ. Οχι όμως άμεσα αλλά σε βάθος 25ετίας, όταν ο νόμος θα πιάνει όλους τους ασφαλισμένους.
Σήμερα, το ποσοστό αναπλήρωσης των χαμηλών κύριων συντάξεων κυμαίνεται στο 70%-76%, ενώ η αναπλήρωση των συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ μετά τις μνημονιακές περικοπές έχει μειωθεί δραματικά και κυμαίνεται στο 49%-55%. Το ζητούμενο είναι αν το οικονομικό επιτελείο προτίθεται να επισπεύσει τις μειώσεις παροχών προκειμένου να καλύψει τα ελλείμματα των Ταμείων που θα δημιουργηθούν από την κατάργηση των κοινωνικών πόρων, τη μείωση των εισφορών, αλλά και τη μειωμένη κρατική επιχορήγηση. Πάντως, οι πρώτες περικοπές -για να μην πάμε μακριά- αναμένονται στις επικουρικές συντάξεις που χορηγεί το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, με δεδομένο ότι από τον Ιούλιο θα λαμβάνονται υπόψη τα οικονομικά στοιχεία του Ταμείου για τον προσδιορισμό του τελικού ποσού της σύνταξης (εφαρμογή της ρήτρας βιωσιμότητας).
Το μαθηματικό μοντέλο υπολογισμού που θα εφαρμοστεί θα λαμβάνει υπόψη του τον αριθμό των συνταξιούχων που θα εξέρχονται ετησίως, τον δείκτη θνησιμότητας, την επιλογή μεταβίβασης της σύνταξης λόγω θανάτου κ.ά. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι μειώσεις δεν θα υπερβούν το 6%, τουλάχιστον για το 2014. Παρεμβάσεις, σύμφωνα με τις συστάσεις της έκθεσης αξιολόγησης του ΔΝΤ, αναμένεται να γίνουν και στα κριτήρια καταβολής του ΕΚΑΣ, ενώ θα εισαχθούν εισοδηματικά κριτήρια στη χορήγηση της βασικής σύνταξης. Δραματικές ανατροπές αναμένονται και στα ταμεία χορήγησης εφάπαξ, τα οποία από 1/1/2015 θα χάσουν οποιαδήποτε κρατική επιχορήγηση. Ετσι, για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος σε ΔΕΚΟ μετά από 35 χρόνια ασφάλισης, ο οποίος είχε καταβάλει εισφορές ύψους 52.000 ευρώ και ελάμβανε εφάπαξ 55.000 ευρώ, στο εξής θα παίρνει 31.000 ευρώ.
